Julia Donaldson w języku niemieckim - czyli parę słów o świetnym przekładzie The Grufallo z angielskiego!

Julia Donaldson to niewątpliwie nasza ulubiona pisarka anglojęzyczna. Bazując na jej książkach można praktycznie nauczyć się języka angielskiego. Swego czasu wygooglowałam dla córki interesujący wywiad z pisarką, w którym zdradza, że na piąte urodziny otrzymała od ojca niesamowicie grubą antologię poezji i zapragnęła zostać poetką! Najpierw zajmowała się pisaniem piosenek do telewizji i pewnego dnia jeden z jej utworów - konkretnie “A Squash and a Squeeze”-  został zredagowany w formie książki. Miało to miejsce w 1993 roku i sama Donaldson uznała to za początek swej pisarskiej kariery. W wywiadzie Donaldson opowiada, że pomysły na książki czerpie z życia, a pisanie jednego utworu zajmuje jej średnio od tygodnia do pół roku! 

W pewnym momencie w wywiadzie pojawiło się przełomowe pytanie: Where did the inspiration for the Gruffalo come from? I odpowiedź, która utkwiła mi w głowie: "The book was going to be about a tiger but I couldn’t get anything to rhyme with “tiger”. Then I thought up the lines: “Silly old Fox, doesn’t he know/There’s no such thing as a _ __ ” and somehow the word “gruffalo” came to mind to fill the gap. The gruffalo looks the way he does because various things that just happened to rhyme (like toes and nose, and black and back)"

Czyli postać Gruffalo to nic innego jak czysty zabieg stylistyczny! Genialny sam w sobie, bo cała książka jest dla mnie rewelacyjna, jednak podporządkowany rymom i pewnemu porządkowi poetyckiemu, z góry dyktowanemu przez pisarkę. Wtedy właśnie zapragnęłam sprawdzić, jak sztandarowe dzieło Donaldson zostało przetłumaczone na inne języki. 

Praca tłumacza literackiego jest niebywałą sztuką. W treści tekstu czasem trzeba wprowadzić zmiany, żeby zgadzały się rymy zewnętrzne, wewnętrzne bądź rytm wiersza, ilość sylab w wierszach etc. Rymów mamy właściwie całe mnóstwo: są rymy męskie i żeńskie, dokładne, niedokładne, gramatyczne i niegramatyczne, wewnętrzne, zewnętrzne, przeplatane i okalające, żeby oddać wszystkie zabiegi stylistyczne, trzeba się sowicie natrudzić. Tłumacz w swoim języku nie może zmienić głównych postaci. Właśnie dlatego językowo książki Donaldson w każdym innym języku, to zupełnie inne książki!  Za każdym razem powstaje niesamowity utwór.

Naszą przygodę z twórczością Donaldson zaczęłam z córką właśnie od Gruffalo, więc córka zna książkę praktycznie na pamięć. Czytając ją w języku niemieckim w tłumaczeniu Moniki Osberghaus prosiła o przetłumaczenie niektórych wyrazów i z oburzeniem krzyczała: mamo, to się nie zgadza!!!

Zanim przejdę do tłumaczenia utworu na niemiecki, dla osób, które jeszcze nie znają tej historii, kilka słów streszczenia:

Mała mysz spaceruje po lesie. Niestety, jest łakomym kąskiem dla wielu drapieżników. Mają ochotę skonsumować ją na obiad kolejno: lis, sowa i wąż. Co robi sprytna Myszka? Otóż opowiada zwierzętom, że zaraz spotka się z Gruffalo, który uwielbia jeść takie zwierzaki, jak lis, sowa i wąż. Zwierzęta uciekają w popłochu i Myszka spotyka prawidziwego Gruffalo. Zabiera go więc na spacer po lesie, twierdząc, że jest najbardziej przerażającym leśnym stworzeniem. Zwierzęta uciekają na ich widok, bo wcześniej opowiedziana historia Myszki staje się dla nich w 100% wiarygodna. Ucieka również Gruffalo, kiedy Myszka go informuje, że najbardziej lubi zjadać takie stwory jak on! 

Co się zatem wydarzyło w naszym tłumaczeniu na język niemiecki?

Nie będę może analizowała tego tłumaczenia pod względem rymów, bo ten tekst przestałby nadawać się na bloga, ale zwrócę uwagę na to, co zaintrygowało podczas czytania moje dziecko. Otóż lisia "nora"  (der Bau) zastąpiła podziemny dom lisa (underground house). 

W pytaniu "What's a Gruffalo?" pojawia się w języku niemieckim zwierz: was ist das für ein Tier?

Wówczas Myszka odpowiada "Why, didn't you know?" i w języku niemieckim "Den kennst du nicht? Dann beschreib ich ihn dir: tu pojawia się opis Gruffalo, który w języku angielskim ma terrible teeth in his terrible jaws a w języku niemieckim powiedziane jest to, czego odbiorca w języku angielskim się tylko domyśla: er hat schreckliche Zähne, um Tiere zu kauen ;)) Następnie list dowiaduje się, że Gruffalo preferuje na obiad pieczonego lista - roasted fox - a w niemieckim to zwyczajne danie z lisa Fuchsspeis.

Następnie Myszka spotyka Sowę, która zaprasza ją do swojego domu na drzewie - treetop house - w języku niemieckim zaprasza ją na swoją gałąź (auf meinen Ast). Również danie ze sowy zostaje zgrabnie zmodyfikowane przez tłumacza i w języku angielskim Myszka straszy Sowę, że Gruffalo uwielbia lody sowie - owl ice cream - a w języku niemieckim zjada z przyjemnością sowę w polewie cukrowej, czyli Eule mit Zuckerguss, albo nawet gezuckerte Eule ;) a scrambled snake (jajecznica z węża??? strasznie mi to przypomina scrambled egg ;) zastępuje puree z węża czyli Schlangenpüree!

Po spotkaniu z wężem Myszka powtarza ten sam tekst, co po spotkaniu z każdym innym drapieżnikiem: 

w języku angielskim: Silly old Snake, doesn't he know, there's no such thing as a gruffal.....oooooooh!

W języku niemieckim mamy następujące tłumaczenie, w którym oprócz głupoty obnażona zostaje prawda o strachu lisa:

Wie dumm von der Schlange! Sie fürchtet sich so. Dabei gibt's ihn doch gar nicht, den Grüffel.....oh!!!

Ten tekst w języku niemieckim utrwalony jest w Niemczech nawet na znaczkach pocztowych!!!

Autorką powyższych zdjęć jest Aleksandra Lazar - Olu serdecznie Ci dziękuję za ich udostępnienie!

Wreszcie nasza sprytna Myszka spotyka samego Gruffalo! Myszka przekonuje go, że cały las się jej boi i udowadnia to podczas spotkania z poszczególnymi bohaterami! Gruffalo jest zaskoczony i nie ukrywa tego mówiąc w języku niemieckim "erstaunlich!!!" na co moje dziecko krzyknęło: mamo, w tym miejscu było "amazing"! A zamiast "verblüffend" było "astoundig"! To niesamowite, te te przysłówki tak zapadły w pamięci, że utworzyły natychmiast odpowiedniki 1:1 w głowie dziecka! 

Na koniec naszej przygody Mysz informuje Gruffalo, że chętnie zjada w języku angielskim "Gruffalo crumble" a w niemieckim kaszkę z Gruffalo, czyli "Grüffelogütze".

Jest to cudowna historia o nadrzędnej funkcji inteligencji i mysiego sprytu w stosunku do wielkości i niebezpieczeństwa, które zagrażają jej ze strony większych drapieżników. Powiem szczerze, że uwielbiam tę małą Myszkę i często z dziećmi do niej wracam.

Cała historia świetnie nadaje się na odegranie przedstawienia.

Tekst książki w języku niemieckim dostępny jest TU, a w języku angielskim TU.

Do przedstawienia wykonałam z córką takie kukiełki:

Całą historię Gruffalo tudzież Grüffelo można odegrać z pacynkami, które udostępniono na oficjalnej stronie Gruffalo! Znajdziecie je TU!

W książce znajdują się jeszcze dwa świetne tłumaczenia "Das Grüffelokind" i "Stockmann".

Książka w wersji papierowej dostępna jest TU.

A teraz kilka fotek z jej wnętrza:

Jak się Wam podoba twórczość Donaldson w języku niemieckim?

Jeżeli uważasz, że ten wpis przyda Ci się, kliknij „Lubię to” na moim profilu na FB: https://www.facebook.com/jezykidzieciom/ lub udostępnij go swoim znajomym. 

Dziękuję!